مقالات و تحقیقات مجید زواری

مهدی علیخانی

پس از آنکه با آغاز قرن 21، دولت امارات عربی متحده اعلام کرد که «تا ده سال آینده، 325 جزیره مصنوعی در آب‌های خلیج فارس خواهد ساخت»، هیچ رسانه‌ای به انعکاس و تحلیل این اقدام و عواقب آن مبادرت نکرد.
این جزایر قرار است در حاشیه سواحل دوبی که یکی از هفت امارت این کشور کوچک حاشیه جنوبی خلیج فارس است احداث شوند، اما طرفداران محیط زیست معتقدند که این توسعه جدید (جزایر مصنوعی) عوارض سنگینی را بر اکوسیستم منطقه خاص حوزه خلیج فارس وارد می‌کند.

مجری این فاجعه زیست محیطی، تشکیلات دولتی توسعه نخیل (Nakheel) در دوبی می‌باشد که مجری ساخت سه جزیره به شکل نخل(Palm Lands) که طول هر کدام بیش از 6 کیلومتر است و یک جزیره بیضوی به شکل نقشه 5 قاره کره زمین(The World) در منطقه ای بطول 9 کیلومتر و عرض 6 کیلومتر است و بودجه ای 20 بیلیون دلاری را برای آن در نظر گرفته است.
این پروژه با شعار: «مکانی بی نقص برای دور شدن از دنیا» قطعاً سود کلانی را نیز از این تخریب آشکار محیط زیست برای بانیان آن در بر خواهد داشت.

آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری                  در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید  

جالب آنکه سلطان بن سلیم (Sultan bin Sulayem)، مدیر پروژه جزایر مصنوعی می‌گوید که این پروژه خود، موجب پیدایش یک اکوسیستم خواهد شد!
وی معتقد است «ته دریای دوبی مانند یک بیابان است. من معمولا در آنجا غواصی می‌کردم و در واقع مقدار قابل توجهی از مرجان در آنجا ندیدم. فقط چند صخره محدود، باقی آن تماما صاف و شنی بود و هیچ نشانی از زندگی یا محل مناسبی برای ماهی‌ها در آن دیده نمی‌شد.»!

بن سلیم، همچنین معتقد است که ساخت این جزایر که از نظر بسیاری از اهالی دوبی بیش از حد نمایشی هستند، بسیار لازم است زیرا تنها ذره‌ای از ساحل خلیج فارس به امارات تعلق دارد و «هنگامی که این پروژه تمام شود، ما به جای 60 کیلومتر، 1200 کیلومتر ساحل خواهیم داشت.»!

اما آنچه نگارنده در این نوشتار در پی تبیین آن است، بررسی اجمالی آثار فاجعه بار زیست محیطی احداث این جزایر مصنوعی بر اکوسیستم حوزه خلیج فارس و نقض آشکار معاهدات بین المللی در این زمینه است و نتیجه گیری در این رابطه را بر عهده مخاطبان می‌گذارد.
آنچه مبرهن است خلیج فارس که همواره از آن به عنوان «گهواره تمدن» و «قلب تپنده خاورمیانه» یاد شده، به عنوان دریایی نیمه بسته دارای اکوسیستم منحصربه‌فردی در میان حوزه‌های آبی جهان است.
عمق این اقدام فاجعه بار امارات متحده عربی همزمان با پایان احداث اولین جزیره نخل نمایان شد. زمانی که به اذعان رسمی مجریان، برای این پروژه 1.65 بیلیون متر مکعب ماسه و 87 میلیون تن صخره جا به جا شد و برای تکمیل آن 1 بیلیون تن صخره به محل آورده شد

آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری                  در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید  .

اما عواقب اولیه این دستکاری آشکار در طبیعت به گزارش کارشناسان سازمانهای ناظر بین المللی چه بود؟
1- تنها ساحل مرجانی شناخته شده در دوبی، در طی این عملیات از بین رفتند.
2- آشیانه‌های ساحلی لاک‌پشت‌های دریایی (گونه خاص منطقه خلیج فارس) ویران شدند.
3- جریانهای طبیعی آب تغییر مسیر داده‌اند.
4- گل و لای حاصل از کار، آبهای شفاف و شیشه ای را به شکل لجن زار در محدوده این جزایر مصنوعی درآورده است که در حال پیش روی است.

فردریک لاونی (Frederic Launay) سرپرست دفتر پشتیبانی از حیات وحش جهان در دوبی در گزارشی در سال 2005 اعلام کرد:
«این کار، به خصوص در محل ایجاد اولین جزیره، برای محیط زیست طبیعی دوبی بسیار زیان آور بود. اتفاقی که افتاده شرم آور است زیرا آنجا یک مکان طبیعی بسیار عالی بود و تا مدتی امکان حفاظت و بازگشت به حالت اولیه وجود داشت و هنوز چیزی از سرمایه طبیعی باقی مانده بود تا با آن بتوان به جایی رسید. اما آن فرصت از دست رفت و اکنون ما تنها می‌توانیم از ترمیم و تسکین صحبت کنیم».

جالب آنکه دکتر عماد حفار(Imad Haffar) رئیس تحقیقات و توسعه پروژه نخیل، در پاسخ به اظهارات لاونی گفت: "من در این تکنولوژی هیچ ایرادی نمیبینم. ما زمانی که این کار را در ابعاد بسیار بسیار وسیعتر انجام دادیم، باید منتظر نتیجه شویم. منظور من از ابعاد بزرگ، ابعادی غول آسا است.»!
در حالیکه که کشورهای ساحلی خلیج فارس، هنوز واکنش مؤثری در این رابطه نداشته اند، پروژه دوم نیز آغاز شده و علاوه بر تمام اینها، بقایای دو هواپیمای جنگی، چند جمبو جت و هفت کرجی به اعماق دریا برده شده‌اند تا برای غواصان یک پارک زیر دریایی موضوع دار به وجود بیاورند! این اقدام نیز که نقض آشکار قوانین بین المللی در بستر دریاها که از آن با عنوان «میراث مشترک بین الملل» یاد می‌شود، باعث ویرانی بستر دریایی در اطراف این جزایر مصنوعی شد و مسئولان نخیل تنها پاسخس که داشتند اسن بود که: «گل و لای ناشی از این عملیات بالاخره نشست خواهد کرد و آب صاف خواهد شد.»!

آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری                  در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید  

لاونی، در گزارش‌های بعدی خود اظهار داشت: متأسفانه مقامات امارات در امر بررسی عواقب این پروژه مخرب موفق نبوده‌اند.
در این راستا، مسئولین پروژه نخیل در جواب اعتراض دفاتر حفظ محیط زیست گفته‌ اند که آنها زیانی به اکوسیستم وارد نکرده‌اند و بیشتر مرجانهای ساحلی در این منطقه، قبلاً مرده بودند!
اما، فاجعه اصلی در این راستا مراحل آغازین را طی می‌کند که در صورت تکمیل آن در یک جمله باید گفت: «خداحافظ خلیج فارس»! مقامات امارات عربی متحده، اقدامات اولیه برای پروژه نقشه دنیا، را که مساحتی حدود 63 کیلومتر مربع از اکوسیستم خلیج فارس را کاملاً نابود می‌کند، آغاز کرده‌اند. این جزایر ناشناخته در حالی سر از آب در می‌آورند که نه تنها مخالفتی از سوی کشورهای منطقه مشاهده نمی‌شود، بلکه در کمال تأسف در برخی از جراید و سایتهای اینترنتی داخل کشور نیز شاهد تبلیغ پیش فروش منازل واقع شده در این جزایر هستیم!

اگرچه اخیراً زمزمه هایی از برخی نمایندگان استانهای جنوبی کشور در مجلس شورای اسلامی، در رابطه با جلوگیری از این تخریب زیست محیطی و نقض آشکار قوانین بین المللی و ارسال نامه‌های اعتراض آمیز به مجامع بین المللی شنیده شد، اما این اقدامات در برابر سرعت پیشرفت این پروژه‌ها و تخریب حیات طبیعی خلیج فارس مؤثر نخواهند بود.

در این راستا، در حالی که به لحاظ اهمیت جلوگیری از آلودگی و حفظ محیط زیست خلیج فارس در ارتباط با اکتشافات، حفاریها و آلودگیهای نقتی سازمانهای منطقه‌ای مهمی همچون «راپمی» توسط امضاء کنندگان کنوانسیون 1978 کویت، (کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی امارات عربی متحده)، تشکیل شده و فعالیت می‌کنند، اما تاکنون اقدامات جدی و بازدانده ای در این رابطه از سوی هیچ یک از کشورها بطور گروهی و یکجانبه انجام نشده است.

آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری                  در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید  

این سهل‌انگاری غیر قابل قبول به غیر از آنکه مساوی با نابودی حیات نمونه حوزه آبی خلیج فارس خواهد شد، قطعاً دیگر کشورهای کوچک حاشیه جنوبی خلیج فارس را نیز که با کمبود جدی حوزه سرزمینی و وسعت مواجه هستند به اقدامات مشابه رهنمون می‌کند، کما اینکه «کویت و بحرین» نیز اخیراً اعلام کرده‌اند طرح‌های مشابهی را در دست بررسی دارند!
و لذا تشکیل گروه‌های کاری متشکل از متخصصین حقوقی و زیست محیطی برای بررسی آثار مخرب احداث این جزایر مصنوعی و جلوگیری از تداوم انجام آن با حضور کشورهای حاشیه خلیج فارس امری ضروری و غیر قابل اجتناب است.