 |
|
نوشته سید عبدالمجید زواری - روزنامه جوان 26 /2/85 |
آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید
چندى پیش رییس جمهور در ادامه سفرهاى استانى خود، در زنجان با اشاره به موفقیت هاى چشمگیر دانشمندان ایرانى اعلام کرد، ایران ظرفیت آن را دارد که به سرعت به یک ابرقدرت جهانى تبدیل شود. این صحبت احمدى نژاد بازتاب هاى جالبى در داخل و خارج از کشور داشت و تفسیرهاى مختلفى از آن شد و در این میان گروهى نیز از زاویه شک به این قضیه نگریستند و تبدیل شدن ایران به یک قدرت جهانى را امرى بعید دانستند. آنچه که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم این است که با معرفى ویژگى هاى یک ابرقدرت، شرایط و امکانات ایران را در این خصوص ارزیابى کنیم و در پایان نیز با بررسى معادلات جهانى و منطقه اى ارزیابى خودمان از میزان موفقیت ایران در رسیدن به این هدف استراتژیک را در یک فضاى واقعى ارایه کنیم.
ویژگى هاى یک ابرقدرت چیست؟
در عرصه سیاست و به ویژه در روابط بین الملل هر یک از بازیگران سیاسى رسمى که اکنون در قالب دولت - ملت حیات یافته اند یک واحد قدرت به حساب مى آیند. بنابراین همه کشورها در قدرت بودن مشترکند و شکاف بین دولت ها در میزان قدرت آنهاست. اندیشمندان روابط بین الملل قدرت ها را به شیوه هاى مختلف تقسیم کرده اند که طبقه بندى قدرت ها در سطوح ریزدولت، قدرت کوچک، قدرت متوسط، قدرت بزرگ و ابرقدرت از جمله این تقسیمات است.
پایه این تقسیم بندى، سنجش میزان قدرت هر کشور در ابعاد اقتصادى، تاثیرگذارى فرهنگى، قدرت نظامى و تکنولوژى و توسعه علمى است.
با این نوع تحلیل، کشورهاى فاقد و یا کم برخوردار از مولفه قدرت در کف هرم (ریزقدرت هاى تک بعدى) باقى مى مانند و در راس، ابرقدرت هاى چهاربعدى قرار مى گیرند. با این وجود کشورهاى متعلق به دسته ابرقدرت ها درون طبقه خود با معیارهاى اقتصادى، فنى، فرهنگى و نظامى مجددا طبقه بندى مى شوند.
بر همین اساس چین ابرقدرت نظامى، اقتصادى، ژاپن ابرقدرت اقتصادى و روسیه نیز به عنوان ابرقدرت نظامى شناخته مى شوند. همچنین مجموع کشورهاى اتحادیه اروپا نیز نهایتا یک ابرقدرت اقتصادى - سیاسى را تشکیل مى دهند.
آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید
در این میان تنها ابرقدرت چهار بعدى جهان ایالات متحده امریکا مى باشد که با اختلاف زیادى از رقباى خود داراى بزرگترین اقتصاد و ارتش جهان مى باشد که البته شکوفایى این اقتصاد بزرگ ارتباط معنادارى با گسترش ارتش و اقدامات نظامى آن دارد. همچنین ایالات متحده مقر اصلى بسیارى از سازمان ها و نهادهاى معتبر بین المللى است که همین امر به همراه بهره بردن از یک تیم دیپلماسى قوى، این کشور را به مهمترین قدرت سیاسى در معادلات جهانى تبدیل کرده است. از سوى دیگر ایالات متحده با بهره گیرى از پیشرفته ترین فناورى هاى جهان با استفاده از فیلم، بازى، شبکه هاى ماهواره اى، دانشگاه ها و... به سرعت افکار و خواسته هاى خود را در مقیاس جهانى ترویج مى دهد و فرهنگ امریکایى به شدت جوامع دیگر را تهدید مى کند.
با در نظر گرفتن این شرایط مسلما ابرقدرتى چین، ژاپن، روسیه و اروپا با ابرقدرتى ایالات متحده که قدرت خود را از ترکیب قدرت نظامى، اقتصادى، تاثیرگذارى فرهنگى و سطح بالاى تکنولوژى و توسعه علمى به دست آورده است متفاوت مى باشد.
آیا ایران امکانات و شرایط ابرقدرت شدن را دارد؟
ایران با دارا بودن بیش از یک میلیون و ششصدهزار کیلومتر مربع وسعت به همراه اقلیم ها و آب و هواى متنوع یکى از بزرگ ترین و معدود کشورهاى پنج اقلیمى جهان محسوب مى شود که با واقع شدن در هارتلند جهان، از ژئوپلتیک فوق العاده اى برخوردار است. دسترسى به دریاى خزر و خلیج فارس در شمال و جنوب ایران به همراه تسلط بر تنگه هرمز و دریاى عمان، موجب شده است از دیرباز ایران جایگاه ویژه و ممتازى در منطقه داشته باشد. همچنین منابع گسترده نفت و گاز، دارا بودن انواع معادن گسترده و متنوع و قرار گرفتن بر سر چهارراه انرژى جهان جایگاه کم نظیرى را از نظر ژئواکونومیک براى ایران رقم زده است.
از سوى دیگر دارا بودن پشتوانه تمدن و فرهنگ چند هزار ساله و سابقه امپراتورى جهانى موجب شده تا فرهنگ و تمدن ایرانى جایگاه ویژه اى در سطح جهان و منطقه داشته باشد.
وفور نیروى کار جوان، باهوش و مستعد و عدم نیاز به نیروى کار خارجى نیز از دیگر مزایاى ایران مى باشد. همچنین از نظر نظامى ایران برترى خاصى نسبت به کشورهاى منطقه دارد و با توجه به موفقیت هاى اخیر که گوشه اى از دستاوردهاى متخصصین ایرانى مى باشد، جایگاه نیروى نظامى ایران در سطح منطقه اى نیز پیشرفت چشمگیرى داشت.
آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید
علاوه بر این نیروى کار و انرژى ارزان و یک بازار مصرف گسترده و بزرگ در سطح کشور و منطقه، چشم انداز خوبى را از نظر اقتصادى براى ایران نوید مى دهد.
از سویى تحولاتى که در عراق، فلسطین و دیگر کشورهاى منطقه در حال وقوع است، در مجموع به نفع ایران تمام شده و با این که ایالات متحده تلاش مى کند نفوذ خود در خاورمیانه را افزایش دهد، نتیجه عکس مى گیرد و برخلاف انتظار باعث شده تا شیعیان در کشورهاى عربى قدرت بیشترى گرفته و نفوذ ایران هم در منطقه افزایش پیدا کند.
به گفته برخى رسانه هاى امریکایى، سیاست هاى یکجانبه گرایانه بوش و اشتباهات وى در عراق و منطقه خاورمیانه فقط به نفع ایران تمام شده است و برخى از آن ها به کنایه از بوش به عنوان متحد استراتژیک ایران نام مى برند.
علاوه بر این موارد، با روشن شدن ابعاد جنایات نیروهاى اشغالگر در سرزمین هاى تحت سلطه خود، این کشورها به شدت اعتبار خود را در بین جامعه جهانى از دست داده اند. با افزایش این رسوایى ها، ابعاد فاجعه دامن آن ها را نیز گرفته است و موجب شده تا بحران هاى جدى در داخل این کشورها به وجود آید، کاهش بى سابقه محبوبیت بوش و نومحافظه کاران، تظاهرات و اعتصاب هاى میلیونى مهاجران امریکا در چند روز گذشته، شکست سخت حزب کارگر به رهبرى بلر در انگلیس و برکنارى جک استرا از قدرت و یا آشوب هاى اخیر فرانسه، همگى نمونه هاى خوبى براى نشان دادن ابعاد بحران در جوامع غربى است.
باید توجه داشت چرخه امپراتورى یک داستان تاریخى است که در آن تمایلى براى پیشرفت کشور پدید مى آید و بعد از مدتى این امپراتورى یاغى گرى مى کند تا در نهایت به دلایلى فرو پاشد. این دلایل مى توانند ناشى از تهاجم یا گسترش مرزهاى کشورى باشد، اما مهم ترین دلیل هر فروپاشى، فساد است که امریکاى امروز به بلاى آن گرفتار شده است.
همچنین برژینسکى، تحلیل گر معروف امریکایى معتقد است با توجه به اقدامات بوش در جهان، پیش بینى هاى «آرنولد توین بى» مورخ بزرگ انگلیسى در مورد چگونگى اضمحلال و فروپاشى قدرت ایالات متحده اکنون در حال وقوع است.
۶۰ سال قبل «آرنولدتوین بى» پیش بینى کرده بود سقوط قدرت هاى بزرگ و امپراتورى هاى شبیه ایالات متحده، صرفاً از طریق اشتباهات فاحش حاکمان آن و تصمیم گیرى هاى کاملاً غلط آن ها ممکن است و در حال حاضر نیز تأکید بوش بر نظامى گرى و حمله به کشورهاى دیگر را به نوعى خودکشى ناشى از جنون قدرت تعبیر کرده اند.
آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید
به هر حال آنچه از شواهد موجود برمى آید، این است که قدرت هاى موجود به رهبرى امریکا در دوران افول و سراشیبى قدرت گام برمى دارند و به زودى شاهد قدرت هاى جدیدى در سطح جهان خواهیم بود. به احتمال زیاد در این میان کشورها و تمدن هاى شرقى نقش محورى را ایفا خواهند کرد و ایران نیز جایگاه ویژه اى خواهد داشت. این امر حتى در کتاب ها و منابع آخرالزمانى یهودى نیز پیش بینى شده است و براساس پیشگویى این منابع، دولت عبرى حدوداً بین سال هاى ۲۰۲۳-۲۰۲۰ یعنى زمانى که سرزمین فارس شکوه آریایى خود را بازیافته است- فرو مى پاشد.
همین موضوع دستاویزى براى صهیونیست ها شده است تا این موضوع را با سند چشم انداز ۲۰ ساله و همچنین برنامه هسته اى ایران ارتباط دهند و از آن، جهت اهداف سیاسى خود بهره بردارى کنند. در حقیقت هراس تبدیل ایران به یک قدرت فرامنطقه اى به کابوسى براى صهیونیسم جهانى بدل شده است و صهیونیست ها با مانع تراشى در برابر پیشرفت هاى ایرانیان تلاش مى کنند مانع اضمحلال خود بشوند، ولى غافل از این که همین سیاست ها موجب تسریع و گسترش بحران در این کشورها مى شود و ناخواسته محبوبیت و قدرت ایران را در منطقه و جهان افزایش مى دهد.
ایران چگونه ابرقدرتى خواهد بود (تفاوت ایران با دیگر ابرقدرت ها):
با وجود این که همه ویژگى هایى که در قسمت قبل براى یک ابرقدرت ذکر شد داراى اهمیت فوق العاده اى مى باشند و هر یک از ابرقدرت هاى حال و گذشته جهان به فراخور امکانات و شرایط زمان خود از آن ها برخوردار بوده اند، ولى تفاوت ایران با سایر ابرقدرت ها این خواهد بود که برعکس دیگران که بر ایدئولوژى هاى زمینى از قبیل سکولاریسم، لیبرالیسم، کمونیسم، لائیسم و... تأکید دارند، ایران بر محوریت اسلام به عنوان یک دین آسمانى بزرگ که پیروان فراوانى در سطح جهان دارد تأکید مى کند. همچنین ظلم ستیزى و حمایت از مظلومین نیز که از سوى ایران دنبال مى شود، موجب شده تا جمهورى اسلامى توجه آزادیخواهان جهان را به سوى خود جلب کند و به تدریج طرفداران قابل توجهى در سراسر جهان براى خود پیدا کند.
آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید
از سوى دیگر معیارهاى دوگانه غرب در مسایلى همچون حقوق بشر، دموکراسى، صلح، آزادى بیان، رفع تبعیض و... موجب شده به تدریج مردم جهان با آگاهى از پوچ بودن این ادعاها به نیات و اهداف کشورهاى سلطه گر پى ببرند و مخالفت هاى جدى علیه اقدامات سلطه جویانه کشورهاى غربى انجام دهند. علاوه بر این، تحت تأثیر این شرایط و گسترش فضاى پست سکولار، تمایل و گرایش به معنویت و ادیان آسمانى در جهان به ویژه در جوامع غربى گسترش پیدا کرده است. در این میان اسلام به عنوان کامل ترین دین آسمانى جایگاه ویژه اى دارد و براساس آمار، گرایش به اسلام در این جوامع به سرعت رو به گسترش است.از سوى دیگر ایران نیز به عنوان یکى از کانون هاى اصلى اسلام نقش مهمى را ایفا مى کند و اندیشه ها و اهداف مطرح شده توسط جمهورى اسلامى با استقبال و واکنش خوبى از سوى نخبگان و دیگر اقشار خاص این جوامع همراه بوده است.
به هر حال آنچه مسلم است این که، با وجود تبلیغات منفى رسانه هاى غربى، ایران شرایط و امکانات کافى براى تبدیل شدن به یک ابرقدرت منطقه اى و جهانى را دارد. همچنین افزایش قیمت نفت، پیروزى گروه هاى اسلامى در فلسطین و عراق و تحولات اخیر منطقه، موفقیت هاى اخیر دانشمندان ایرانى در زمینه هسته اى و دیگر علوم حساس و استراتژیک، همگى موجب شده است تا یک فرصت تاریخى براى ایران جهت ایفاى نقش به عنوان یک قدرت فرامنطقه اى قرار بگیرد، به شرط آن که مسوولان سیاستگذارى کشور بتوانند شرایط و امکانات خود را به خوبى مدیریت کنند و از فرصت هاى پیش روى خود به نحو مطلوب بهره ببرند.
البته باید یادآور شد با توجه به اهدافى که از سوى جمهورى اسلامى دنبال مى شود، ایران در صورت تبدیل شدن به یک ابرقدرت جهانى نیز با انواع مشابه خود تفاوت هاى آشکارى خواهد داشت و با توجه بر محوریت اسلام و اصول و مبانى مورد نظر این دین، به یک قدرت بزرگ اسلامى تبدیل خواهد شد که همانند امپراتورى ایران باستان نه تنها براى جامعه جهانى تهدید محسوب نمى شود، بلکه براى همسایگان و دیگر دوستان خود صلح و امنیت را به ارمغان خواهد آورد.
این نکته همان چیزى است که احمدى نژاد نیز در صحبت هایش به آن اشاره کرده بود. احمدى نژاد با اشاره به این که ملت ایران یک ملت موحد و توحیدى است تأکید کرد ما نیازى به سلاح و لشکرکشى نداریم، چون تحت تأثیر پیروزى هاى پى درپى که در همین موحد بودن نهفته است، جایگاه ما به سرعت در جهان بالا مى رود و حرف ایران اکنون همه معادلات عالم را تحت تأثیر قرار داده است.
متن کامل نامه احمدی نژاد به بوش
آرشیو مقالات و تحقیقات مجید زواری در نظر سنجی این وبلاگ شرکت کنید
انرژى هسته اى و ضرورت هاى زمانه 2
